|
BAKIRÇAY
HAVZASI'NDAKİ 40 MİLYON DOLARLIK PAZAR PAYLAŞILAMIYOR
Domates savaşları
Ege'nin domates ambarı Bakırçay'da, salça fabrikalarından ağzı yanan üretici
kurutulmuş domatese yöneldi. Kilosu 7 dolardan satılan kuru domates için Türk ve İtalyan
firmaları arasında yoğun rekabet yaşanıyor.
Bakırçay Havzası'ndaki üreticilerden aldıkları domatesleri kuruttuktan sonra ihraç
eden Türk ve İtalyan firmaları arasında bugüne kadar yaz aylarında yaşanan rekabet
artık kışa da taşındı. Firma temsilcileri şimdiden üreticilerle sözleşme
imzalamaya başladı.
Bölgedeki salça fabrikalarının sözleşmeli domates aldıkları üreticilere zamanında
para ödememeleri ve sözleşmedeki taahhütlerini yerine getirmemeleri yüzünden üreticinin
kurutulmuş domatese yöneldiğini söyleyen Fa-De Tarım'dan Mehmet Oğuz, şöyle dedi:
Yoğun rekabet
"Bu alanda yoğun bir rekabet var. Türk ve İtalyan firmalar kilosunu 100 bin
liradan aldıkları domatesi kurutulup paketledikten sonra 2-7 dolar arasında değişen
fiyatla satıyorlar. 17 kilo domatesten 1 kilo kurutulmuş domates elde ediliyor. Sonuçta,
kiloda 1-2 dolar arasında para kazanıyorlar. Ancak, işin kaymağını İtalyanlar
yiyor."
Kınık Ziraat Odası Başkanı Halil Ceyhan ise, İtalyanların bu ticaretten iyi para
kazanmasına rağmen çiftçiye emeğinin karşılığını vermediğini öne sürdü.
Ceyhan, "Üreticiden domatesi alıyorlar ama ortada ne bir resmi kayıt, fatura, ne
de girdi, çıktı var. Kaybeden hep üretici oluyor. Devlet bu konuya bir an önce el
atmalı. Çünkü ortada çok büyük paralar dönüyor"" diye konuştu.
Disiplin şart
Bakırçay Belediyeler Birliği ve Poyracık Belediye Başkanı Dr. Ahsen Özcam da, bölgedeki
kimi salça fabrikalarının aldıkları domatesin bedelini dahi ödeyemediği için battığını
ifade etti. 7-8 yıl önce bazı İtalyan firmalarının bölgeye gelerek kurutulmuş
domates sektörünü başlattıklarını hatırlatan Özcam, şöyle devam etti:
"Ancak, bu sektör çok disiplinsiz. Beyan edilen ürün üzerinden belli bir
limitten sonra üreticinin de vergi ödemesi lazım. Bu yüzden üreticiler deftere
girmemek için yıllık kazançlarını 5 milyarın üzerinde gösterecek belgelerden kaçıyor.
Devlet, sektörü disipine altına almak için prim sistemini devreye sokmalı. Böyle
olursa herkes aldığını sattığını belgelemek zorunda kalır."
Bölgedeki kuru domates ihracatı yapan 19 firmadan 5'inin battığını, bu nedenle üreticinin
İtalyan firmalarına yöneldiğini vurgulayan Özcam, "Çünkü adamlar malı alıyor,
parayı veriyor. Zikzakları yok. Türk firmalarına göre çok daha disiplinliler. Böyle
olunca da pazarı büyük olasılıkla ele geçirecekler" dedi.
Köylü memnun
Yöre köylüleri ise üretmenin yanında tüketmenin de önemli olduğuna dikkat çekerek,
"Dünyanın en kaliteli fındığı ülkemizde üretiliyor ama borsası Almanya'da. Dünyada
zeytinciliğe kafa tutar hale gelmişiz ama borsası Yunanistan'da. Son yıllarda Bakırçay'da
domatese yöneldik ama bunun pazarı da İtalyanların elinde. Ancak biz, İtalyanlardan
memnunuz. Paramızı geciktirmeden veriyorlar. Sözleşmelere uyuyorlar. Oysa salça
fabrikalarının sahipleri bizi yıllarca kandırdı. Çoğumuzun hala batık salça
fabrikalarından alacağı var. İyi ki İtalyanlar geldi. Onlar olmasaydı, Türk tüccarlar
da ortaya çıkmayacaktı" diye konuştu.
Yılda 10 ton kuru domates ihraç ediyorlar
Yıllık 10 ton civarında kuru domates ihracatının gerçekleştirildiği Bakırçay
Havzası'nda domates sulu tarım olarak yapılıyor. 17 kilo yaş domatesten 1 kilo kuru
dametes elde ediliyor.
Alımların yüzde 80'i İtalyan firmaları tarafından yapılıyor. Türk firmaları ise
650 kilo ile 1 ton arasında alım yapıyor. Türk firmaları yılda 4 trilyon civarında
ciro yaparken, İtalyan firmaları domatesin kalitesine göre 2 ile 7 dolar arasında değişen
fiyatlardan ihracat yaparak Türk firmaların 4-5 katı para kazanıyor. Paketleme
durumuna göre de fiyat artıyor.
ERDAL ÇARBOĞA
|
YANIKOĞLU II MAĞAZASI AÇILDI
(Eski Mavi Market)
ismetbaytak@hotmail.com
kuzeyege@yahoo.com
|
